Wie loodst de NMBS de 21ste eeuw binnen?

Onze mobiliteit draait nog maar eens in de soep door stakingen. De volgende federale regering moet werk maken van een minimumdienst voor de reizigers. Wie loodst staatsbedrijven zoals de NMBS de 21ste eeuw binnen? In een Europese, open en geliberaliseerde markt moet de reiziger centraal staan, willen bedrijven overleven.

De vakbonden regeren het land, meer dan ooit tevoren. Eerst legde een staking van de luchtverkeersleiders het land plat. 15.000 mensen gestrand en meer dan een miljoen euro commerciële schade. Maandag 30 juni is het de beurt aan de socialistische spoorbond om het land te gijzelen. De staking zet voor de zoveelste keer kwaad bloed bij de duizenden reizigers, die al voortdurend

met vertragingen, afgeschafte treinen en uurveranderingen te maken hebben. Een staking op de eerste vakantiedag, waarop ook veel festivalgangers naar huis keren, het is tekenend voor de wereldvreemdheid bij de vakbonden.

Ook de eisen die de vakbond op tafel legt, zijn niet van deze tijd. De spoorbonden willen bijkomend personeel, omdat de huidige personeelsleden hun vakantiedagen onmogelijk kunnen opnemen. Europese vergelijkingen wijzen nochtans uit dat de NMBS méér personeelsleden telt dan spoorbedrijven in onze buurlanden. Bovendien heeft het spoorwegpersoneel in België een statuut met een riante vervroegde uittreding (vanaf 55 jaar), pakken recuperatiedagen en veelal een vaste benoeming. Ook blijkt uit een studie van het VBO dat het aantal treinkilometers dat met het huidige personeelsbestand wordt gepresteerd, lager is dan in andere landen. Als de NMBS even efficiënt zou werken als de Nederlandse Spoorwegen, kon ze met 7.800 werknemers minder evenveel reizigers en evenveel tonnage vervoeren als vandaag.

Het wordt dan ook tijd dat het personeelsstatuut, het aantal personeelsleden en de efficiëntie van de NMBS in lijn worden gebracht met de Europese concurrenten. Dat kan op een zachte manier gebeuren, want de komende jaren vloeien duizenden personeelsleden af door pensionering.

Cornu

De herstructurering die NMBS-topman Jo Cornu op tafel legt, heeft net dat tot doel. Hij moet het logge bedrijf klaarstomen voor de toekomst in een geliberaliseerde Europese markt. Hopelijk krijgt hij daarin ook steun van de volgende federale regering. Met een dotatie van 3,5 miljard euro per jaar kan een moderne bedrijfsvoering de belastingbetaler jaarlijks tussen 800 miljoen en 1 miljard opleveren. Ook de vakbonden zullen de Europese realiteit moeten aanvaarden. Een modernisering met de blik vooruit, los van bestaande machtsstructuren, is de enige optie.

Ook een regeling rond een minimale dienstverlening wanneer er gestaakt wordt, moet voor de volgende regering een prioriteit zijn. Onze buurlanden kunnen op dat vlak een voorbeeld zijn. In Duitsland bijvoorbeeld mag een statutair treinbestuurder, die nota bene betaald wordt met overheidsgeld, net zoals bij ons, niet zomaar staken. En wanneer vakbonden in Frankrijk een stakingsaanzegging indienen, moet het personeel een week op voorhand laten weten of het wil werken of staken. Zo kan een planning opgemaakt worden om een minimale dienstverlening te waarborgen. Vaak blijkt ook dat er een pak mensen zijn die liever werken dan staken.

Een fundamenteel debat over de taken en de rol van overheidsbedrijven dringt zich stilaan op. De vakbonden zullen steigeren. Het land gijzelen en platleggen om hun eigen statuut te waarborgen, ten koste van de dienstverlening en de reizigers, is niet langer aanvaardbaar. In andere Europese landen worden veel taken vandaag al uitgeoefend door private maatschappijen en is de rol van de overheid teruggebracht tot regulator en toezichthouder.Dat vraagt ook inspanningen vanuit de politiek. Partijen moeten stoppen met overheidsbedrijven te zien als een instrument voor het creëren van overheidstewerkstelling of te beschouwen als extenties van hun machtsuitoefening. Burgers moeten erop kunnen vertrouwen dat onze overheidsbedrijven opereren in ieders belang, maar ook dat ze op een professionele manier bestuurd worden en een uitstekende dienstverlening voor alle reizigers waarborgen.